Worm máy tính là gì? Làm thế nào để ngăn chặn Worm máy tính?

Trong thời đại công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, việc sử dụng máy tính đã trở nên phổ biến trong mọi lĩnh vực của đời sống. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích to lớn, máy tính cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ an ninh mạng, đặc biệt là từ các phần mềm độc hại. Một trong những loại phần mềm nguy hiểm nhất là Worm máy tính, hay còn gọi là sâu máy tính. Hãy cùng tìm hiểu Worm máy tính là gì cùng những tác hại, cách ngăn chặn nó trong bài viết này.

Worm máy tính là gì?

Vậy bản chất Worm máy tính là gì? Worm máy tính về cơ bản là một loại phần mềm độc hại có thể lây lan sang các máy tính khác trên mạng bằng cách tự động lan truyền hoặc tự sao chép mà không cần sự can thiệp của con người. Kết nối mạng cục bộ (LAN) hoặc internet thường được worm máy tính sử dụng để lan truyền trong tổ chức mục tiêu.

Các loại Worm máy tính

Computer Worm không chỉ có 1 loại mà hàng ngày nó sẽ phát triển thêm các loại mới mạnh hơn và có cơ chế khó loại bỏ hơn. Dưới đây là một số loại worm máy tính phổ biến mà bạn cần biết để đề phòng.

Cách thức lây lan của Worm máy tính

Worm là một loại phần mềm độc hại, viết tắt của phần mềm độc hại, tương tự như virus máy tính. Mục tiêu chính của chúng là tự nhân bản và lây lan từ máy này sang máy khác. Sâu máy tính có thể lây nhiễm vào thiết bị của bạn theo những cách sau đây:

Tệp đính kèm trong Email

Worm máy tính có thể ẩn trong các tệp đính kèm email, giống như các phần mềm độc hại khác như trojan và vi-rút. Một phương pháp mà tội phạm mạng hỗ trợ trong việc phát tán worm máy tính là thông qua các email lừa đảo mà chúng sử dụng để lừa nạn nhân truy cập các trang web nguy hiểm hoặc tải xuống các tệp đính kèm có chứa phần mềm độc hại.

Những tin nhắn tức thời

Đây là một trong những cách phổ biến để Worm máy tính có thể lây lan. Những tin nhắn tạm thời chúng ta sẽ thường thấy trong các ứng dụng như WhatsApp hoặc Live Messenger. Một khi tài khoản của bạn bị nhiễm worm máy tính, nó sẽ lấy cắp địa chỉ của người dùng và bắt đầu gửi những tin nhắn tương tự cho các số liên hệ cũng như bạn bè trên tài khoản mạng xã hội của người dùng.

Các thiết bị máy tính

Trước đây, worm máy tính thường xâm nhập vào floppy disk – nơi lưu trữ thông tin và phần mềm của máy. Dù qua thời gian, các chuyên gia đã nghiên cứu và phát triển cơ chế bảo mật của thiết bị, nhưng không hoàn toàn triệt để. Đây vẫn là một trong những cách thức mà tội phạm mạng dễ dàng cài đặt các phần mềm độc hại và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến máy tính của bạn.

Chia sẻ tập tin

Hiện nay, chúng ta thường có những nền tảng chia sẻ tệp tin, như phần mềm, phim hay các bài nhạc trực tuyến. Biết được những thói quen của người xấu, tội phạm mạng sẽ lợi dụng điều đó để cài các phần mềm độc hại vào những tập tin chia sẻ đó. Vì chúng ta thường không biết những tập tin ấy có nguồn gốc như thế nào, nhiều người có tâm lý tò mò sẽ bấm vào để xem. Vậy là worm máy tính đã có thể xâm nhập vào hệ thống thiết bị của bạn một cách nhanh chóng.

Internet worm

Internet worm chỉ lan truyền trực tuyến, trái ngược với computer worm thông thường lây lan qua mạng cục bộ. Việc nhiễm sâu trên đủ số lượng thiết bị trong mạng có thể khiến toàn bộ mạng gặp trục trặc hoặc chậm lại. Internet worm bị tội phạm mạng lẻn vào bằng cách sử dụng các lỗ hổng chưa được phát hiện và các điểm yếu bảo mật chưa được vá bằng bản cập nhật.

Hãy thường xuyên kiểm tra và đảm bảo rằng phần mềm trên thiết bị của bạn được cập nhật lên phiên bản mới nhất. Các bản cập nhật dành cho hệ điều hành và ứng dụng nhằm mục đích sửa các lỗi và lỗ hổng bảo mật mà tội phạm mạng có thể khai thác dưới dạng cửa sau để lây nhiễm phần mềm độc hại vào thiết bị của bạn.

Một số phương pháp loại bỏ Worm máy tính

Vì những lý do trên, việc loại bỏ Worm máy tính là vô cùng quan trọng để bảo vệ hệ thống của bạn khỏi những thiệt hại tiềm ẩn. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả để loại bỏ Worm máy tính:

Sử dụng phần mềm diệt virus và chống phần mềm độc hại

Đây là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất để loại bỏ sâu máy tính. Phần mềm diệt virus sẽ quét hệ thống của bạn và tìm kiếm các dấu hiệu của sâu máy tính. Sau khi phát hiện, phần mềm sẽ tự động loại bỏ chúng.

**Lưu ý:

• Nên sử dụng phần mềm diệt virus uy tín và được cập nhật thường xuyên.
• Cần thực hiện quét toàn bộ hệ thống để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn sâu máy tính.

Khởi động máy tính ở chế độ Safe Mode

Chế độ Safe Mode chỉ khởi động các phần mềm và dịch vụ cần thiết nhất của hệ thống. Do đó, nếu sâu máy tính được thiết lập để khởi động cùng Windows, việc khởi động ở chế độ Safe Mode sẽ giúp bạn loại bỏ chúng dễ dàng hơn.

– Cách thực hiện như sau:

• Bước 1: Khởi động lại máy tính.
• Bước 2: Nhấn liên tục phím F8 hoặc F5 trong khi máy tính đang khởi động.
• Bước 3: Chọn Safe Mode từ menu khởi động.
• Bước 4:  Sau khi khởi động vào chế độ Safe Mode, hãy sử dụng phần mềm diệt virus để quét và loại bỏ Worm máy tính.

Gỡ cài đặt phần mềm bị nhiễm

Nếu bạn chưa biết được phần mềm nào bị nhiễm worm máy tính, bạn có thể gỡ cài đặt những phần mềm lạ, không sử dụng đến để loại bỏ worm.

Cách để ngăn chặn Worm máy tính

Việc ngăn chặn Worm máy tính là vô cùng quan trọng đối với doanh nghiệp. Dưới đây là một số cách để ngăn chặn Worm máy tính hiệu quả:

Cài đặt phần mềm diệt virus và chống phần mềm độc hại

Đây là biện pháp cơ bản nhất để bảo vệ máy tính khỏi Worm và các loại phần mềm độc hại khác. Doanh nghiệp cần lựa chọn phần mềm diệt virus uy tín và cập nhật thường xuyên để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.

Cập nhật phần mềm

Worm thường khai thác các lỗ hổng bảo mật trong phần mềm để lây lan. Do vậy, doanh nghiệp cần cập nhật thường xuyên hệ điều hành và các phần mềm khác trên máy tính để vá các lỗ hổng bảo mật này.

Hạn chế truy cập vào các trang web và email không an toàn

Worm có thể lây lan qua các trang web và email độc hại. Do vậy, doanh nghiệp cần khuyến cáo nhân viên hạn chế truy cập vào các trang web và email không an toàn.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên

Ngay cả khi đã thực hiện các biện pháp phòng ngừa, vẫn có khả năng Worm lây nhiễm vào máy tính của doanh nghiệp. Do vậy, việc sao lưu dữ liệu thường xuyên là vô cùng quan trọng để đảm bảo doanh nghiệp có thể khôi phục dữ liệu trong trường hợp bị tấn công bởi Worm.

Nâng cao nhận thức của nhân viên về an ninh mạng

Nhân viên là một mắt xích quan trọng trong việc bảo vệ doanh nghiệp khỏi Worm và các loại tấn công mạng khác. Do vậy, doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức của nhân viên về an ninh mạng bằng cách tổ chức các khóa đào tạo và phổ biến kiến thức về an ninh mạng.

Ngoài các biện pháp trên, doanh nghiệp cũng nên cân nhắc áp dụng các biện pháp bảo mật nâng cao khác như:

• Sử dụng tường lửa (firewall)
• Sử dụng mạng riêng ảo (VPN)
• Phân đoạn mạng

Việc áp dụng các biện pháp bảo mật phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp ngăn chặn hiệu quả Worm máy tính và bảo vệ hệ thống máy tính và dữ liệu của doanh nghiệp an toàn.

**Lưu ý:

• Doanh nghiệp nên lựa chọn các giải pháp bảo mật phù hợp với quy mô và nhu cầu của mình.
• Doanh nghiệp cần thường xuyên đánh giá và cập nhật các biện pháp bảo mật để đảm bảo hiệu quả bảo vệ.

Bằng cách thực hiện các biện pháp phòng ngừa và nâng cao nhận thức của nhân viên về an ninh mạng, doanh nghiệp có thể giảm thiểu nguy cơ bị tấn công bởi Worm máy tính và bảo vệ hệ thống máy tính và dữ liệu của doanh nghiệp an toàn.

>>Tìm hiểu thêm: Cyber Security là gì? 5 loại Cyber Security phổ biến bạn cần biết

Tác hại của Worm máy tính

Sâu máy tính (Worm) là một loại phần mềm độc hại có khả năng tự sao chép và lây lan từ máy tính này sang máy tính khác thông qua mạng máy tính. Worm có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng cho hệ thống máy tính và mạng lưới, bao gồm:

1. Gây thiệt hại về tài chính

Tác hại đầu tiên phải kể đến khi bị worm máy tính tấn công là Worm có thể làm hỏng hoặc xóa dữ liệu quan trọng, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và dẫn đến tổn thất tài chính cho doanh nghiệp.

Ngoài ra, Worm còn có thể được sử dụng để đánh cắp thông tin cá nhân và tài chính, dẫn đến nguy cơ bị lừa đảo và mất tiền. Chi phí để khắc phục hậu quả do worm gây ra có thể lên đến hàng triệu, thậm chí hàng tỷ USD.

2. Gây mất an ninh mạng

Ngoài ra, các lỗ hổng bảo mật trên hệ thống máy tính còn có thể do Worm tạo ra để tạo điều kiện cho các hacker xâm nhập và tấn công hệ thống.

Worm có thể được sử dụng để cài đặt các phần mềm độc hại khác như Trojan horse, ransomware, v.v., gây nguy hại cho hệ thống máy tính và mạng lưới. Bên cạnh đó, các tội phạm mạng còn sử dụng worm để thực hiện các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DoS), làm tê liệt các dịch vụ trực tuyến và gây ảnh hưởng đến hoạt động của các tổ chức.

3. Gây ảnh hưởng đến danh tiếng

Khi hệ thống máy tính bị worm tấn công, doanh nghiệp có thể mất đi sự tin tưởng của khách hàng và đối tác, ảnh hưởng đến danh tiếng và thương hiệu.

Việc xử lý các sự cố do worm gây ra có thể tốn kém thời gian và công sức, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

4. Gây nguy cơ lan truyền rộng rãi

Worm có khả năng tự sao chép và lây lan nhanh chóng từ máy tính này sang máy tính khác thông qua mạng máy tính. Việc kiểm soát và ngăn chặn worm là rất khó khăn, đặc biệt là khi worm được thiết kế để ẩn náu và hoạt động bí mật.

Worm có thể gây ra sự cố trên diện rộng, ảnh hưởng đến nhiều hệ thống máy tính và mạng lưới trên thế giới.

5. Gây mất mát dữ liệu

Thiệt hại nghiêm trọng nhất mà doanh nghiệp chịu sự ảnh hưởng đó là Worm có thể mã hóa hoặc xóa dữ liệu quan trọng của người dùng, dẫn đến mất mát vĩnh viễn.

Việc khôi phục dữ liệu sau khi bị worm tấn công có thể rất tốn kém và mất thời gian. Hơn thế nữa, mất mát dữ liệu có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và cuộc sống cá nhân của người dùng.

Ngoài ra, worm máy tính còn có thể:

• Gây ra các vấn đề về hiệu suất máy tính, khiến máy tính chạy chậm và không ổn định.
• Gửi spam email, làm phiền người dùng và gây tắc nghẽn mạng.
• Phá hoại hệ thống máy tính, khiến máy tính không thể sử dụng được.

Dấu hiệu nhận biết Worm máy tính

Worm máy tính có thể lây lan mà không cần sự can thiệp của người dùng, do đó điều quan trọng là phải hành động nhanh chóng để ngăn chặn worm lây lan hoặc lây nhiễm sang các máy tính khác. Sau đây là những dấu hiệu nhận biết để bạn có thể ngăn chặn worm máy tính một cách nhanh nhất:

• Hiệu suất chậm: Việc sử dụng máy tính có thể trở nên chậm hơn đáng kể do worm máy tính sử dụng hết tài nguyên của nó. Máy tính có thể dừng hoặc gặp sự cố do sâu.
• Các hoạt động mạng bất thường: worm máy tính có khả năng lây lan qua internet. Nếu bạn thấy hoạt động mạng lạ, đó có thể là worm máy tính đang lây lan sự lây nhiễm của nó sang các nạn nhân khác.
• Thông báo lỗi: Nếu worm máy tính đã chiếm quyền kiểm soát thiết bị của bạn, đó có thể là nguyên nhân gây ra cảnh báo và thông báo lỗi khi máy của bạn ngừng hoạt động bình thường.

• Hoạt động email và nhắn tin tức thời: Worm máy tính sẽ làm tăng mức độ nhận tin nhắn rác và có khả năng chiếm đoạt địa chỉ tài khoản của bạn, sau đó gửi hàng loạt liên kết và tin nhắn mờ ám đến những cá nhân mà bạn biết. Email của bạn cũng có thể bị worm tấn công. Tuy nhiên với Gmail doanh nghiệp các dạng worm này sẽ bị hạn chế hoặc chuyển vào thư rác và sẽ được cảnh báo khi người dùng mở ra.
• Dung lượng lưu trữ thấp: worm máy tính phát triển lớn hơn trong bộ nhớ của thiết bị bị nhiễm do quá trình tự nhân bản của nó. Do đó, dung lượng lưu trữ giảm đột ngột có thể cho thấy sự hiện diện của worm máy tính.

Sự khác biệt giữa worm máy tính và virus máy tính là gì?

Mặc dù cùng là những phần mềm độc hại, worm và virus lại có những điểm khác biệt rõ rệt, ví như cách thức lây lan và mức độ nguy hiểm. Cụ thể như sau:

– Virus máy tính

• Giống như ký sinh trùng, virus bám vào các chương trình lành mạnh và lây lan khi người dùng thực hiện các hành động như mở tệp đính kèm email, tải xuống tệp từ internet hoặc chạy chương trình bị nhiễm.
• Virus có thể gây ra nhiều loại thiệt hại, từ phá hủy dữ liệu đến làm gián đoạn hoạt động của hệ thống.

– Worm máy tính

• Là những chương trình độc lập có khả năng tự sao chép và lây lan qua mạng mà không cần sự can thiệp của con người.
• Worm thường khai thác các lỗ hổng bảo mật trong hệ thống để xâm nhập và tấn công nhiều máy tính cùng lúc.
• Mục tiêu của worm thường là chiếm quyền điều khiển hệ thống, đánh cắp dữ liệu hoặc phá hoại mạng lưới.

Một số ví dụ về Worm máy tính

Lịch sử của Worm máy tính đã có từ khá lâu, kéo dài hơn 50 năm. Năm 1971, worm máy tính đầu tiên được phát triển và được đặt tên là Creeper. Mặc dù không có ác ý một cách công khai, nhưng Creeper đóng vai trò là tiền thân cho các cuộc tấn công worm máy tính đáng chú ý khác sau đó đã được tìm thấy. Sau đây là một số ví dụ worm máy tính trước đây đã gây ra thiệt hại rất lớn tới cá nhân người dùng cũng như doanh nghiệp:

1. Morris 

Khi Morris worm được phát triển vào năm 1988 bởi Robert Morris, một nghiên cứu sinh tiến sĩ tại MIT, hơn 6.000 máy tính UNIX trên toàn quốc đã chứng kiến lượng tải tăng vọt dẫn đến lỗi toàn hệ thống. Morris không có ý đồ xấu nhưng con worm máy tính này đã khiến công ty thiệt hại từ 100.000 đến 10 triệu USD. Ngoài ra, nó còn dẫn tới vụ kết án hình sự đầu tiên ở Hoa Kỳ theo Đạo luật Lừa đảo và Lạm dụng Máy tính năm 1986.

Morris worm, được thiết kế để nhắm vào các điểm yếu trong nhiều chương trình Unix, có khả năng lây nhiễm vào hệ thống nhiều lần, khiến việc loại bỏ nó trở nên khó khăn trước khi gây ra cuộc tấn công từ chối dịch vụ trên máy chủ bị xâm nhập.

2. SQL Slammer

Worm máy tính SQL Slammer, xuất hiện vào năm 2003, đã phá hủy các bộ định tuyến trên toàn thế giới, làm chậm lưu lượng truy cập Internet nói chung và tạo ra tình trạng từ chối dịch vụ trên một số máy chủ Internet. Trong vòng chưa đầy mười phút, nó đã lây nhiễm cho hầu hết 75.000 nạn nhân do tốc độ lây lan nhanh chóng.

3. WannaCry

Một trong những loại worm máy tính phổ biến mà chúng ta cần biết tiếp theo là phần mềm WannaCry mã hóa nội dung trên ổ cứng PC bằng cách lây nhiễm sâu vào máy Windows. Nó bắt đầu lan rộng vào tháng 5 năm 2017 và ảnh hưởng tới 150 quốc gia trên toàn cầu và gây hại tới hàng trăm nghìn máy móc.

Các tổ chức lớn bao gồm FedEx, ngân hàng và bệnh viện cũng nằm trong số mục tiêu của WannaCry. Sau khi worm khóa nội dung của PC, tin tặc đòi tiền từ chủ sở hữu để đổi lấy chìa khóa có thể mở khóa các tập tin. Một số nạn nhân đã nhận được mã mở khóa, nhưng không phải tất cả đều nhận được ngay cả sau khi thanh toán.

4. ILOVEYOU 

Nghe có vẻ như đây là một thông điệp lãng mạn mà chúng ta dễ hiểu lầm. Nhưng thực chất ILOVEYOU worm chính là một trong những worm máy tính nguy hiểm nhất mà chúng ta cần tránh. Ra mắt vào năm 2000, nó phát tán phần mềm độc hại bằng cách sử dụng các tập lệnh được thực thi trong các phiên trò chuyện nhắn tin tức thời, các tập lệnh thực thi được thay thế bằng tên tệp hệ thống phổ biến và các tệp đính kèm email trông giống như tệp văn bản. Trong vòng 10 ngày, nó đã lây nhiễm hơn 50 triệu PC và gây thiệt hại 15 tỷ USD cho việc loại bỏ nó.

ILOVEYOU chủ yếu lây lan khi nạn nhân dự định của nó nhấp vào tệp đính kèm trong email, khiến vi-rút tự gửi lại đến mọi liên hệ trong sổ địa chỉ Microsoft Outlook của nạn nhân.

5. Mydoom

Là một trong những loại worm máy tính có tốc độ lây lan nhanh nhất trong lịch sử, Mydoom worm nhắm vào các hệ thống Windows và đã lây nhiễm hàng triệu máy trạm kể từ khi được giới thiệu vào năm 2004. Với thiệt hại ước tính khoảng 38 tỷ USD trong năm 2004, Mydoom worm vẫn hoạt động cho đến ngày nay, chiếm 1% của tất cả các email độc hại.

6. Duqu

Duqu là một worm máy tính có cấu trúc và cơ chế hoạt động tinh vi, được phát hiện lần đầu tiên vào năm 2011. Nó được cho là được tạo ra bởi chính những cá nhân đã tạo ra sâu Stuxnet, loại worm này đã phá hủy các nhà máy điện hạt nhân của Iran vào năm 2010. Duqu thu thập dữ liệu có thể hữu ích trong cuộc tấn công vào hệ thống điều khiển công nghiệp và sở hữu chữ ký số hợp pháp và lạm dụng nó vào mục đích xấu.

7. Storm Worm

Storm Worm xuất hiện lần đầu vào năm 2007 và sử dụng email về một thảm họa thời tiết gần đây ở châu Âu để tấn công hàng triệu máy móc. Dòng chủ đề đáng sợ của email, “230 người chết như cơn bão tấn công châu Âu”, nhằm mục đích lôi kéo người đọc.

Lời kết

Trên đây là những chia sẻ của GCS Vietnam về Worm máy tính là gì nhằm giúp doanh nghiệp có thể dễ dàng nhận biết và ngăn chặn, tránh những tổn thất không đáng có về mặt tài chính cũng như danh tiếng.

Ngoài ra, để tăng cường bảo mật đa yếu tố, doanh nghiệp có thể cân nhắc sử dụng các dịch vụ Google Workspace nhằm lưu trữ dữ liệu cũng như đảm bảo được những email hay thư từ đối tác đều không có chứa phần mềm độc hại. Nếu bạn muốn dùng dịch vụ Google Workspace hãy liên hệ với GCS Vietnam qua Hotline: 024.9999.7777 để nhận tư vấn, báo giá chi tiết ngay.